Mehmet DURMAN (Bşk) (Sakarya Üniv. Rektörü)
Gönül AKÇAMETE (Ankara Üniv., Eğitim Fak. Dekanı)
Miraç AKÇAY (KTÜ, Mühendislik Fak., Jeoloji Müh. Böl.)
Koray BODUROĞLU (Hacettepe Üniv., Tıp. Fak., Çocuk Sağ. ve Hast. ABD.)
Atabay DÜZENLİ (Çukurova Üniv., Fen-Edeb. Fak.)
M. Emin KÖKTAŞ (On Dokuz Mayıs Üniv., İİBF Dekanı)
Hasan MANDAL (Anadolu Üniv., Mühendislik Fak. Dekanı)
Muzaffer ELMAS (Sakarya Üniv. Rektör Yrd.)
Zafer GÜL (Marmara Üniv., Mühendislik Fak., Makina Müh. Böl.)
Selda ÖNDEROĞLU (Hacettepe Üniv., Tıp. Fak., Anatomi A.B.D.)
Lerzan ÖZKALE (İTÜ, İşletme Fak., İşletme Müh. Böl.)
Nuran ÖZYER (Hacettepe Üniv., Ed. Fak., Alman Dili ve Edeb. Böl.)
Ahmet SELAMOĞLU (Kocaeli Üniv., İİBF., Çalışma Eko. ve End. İliş. Böl.)
Türkiye’de yükseköğretimde ulusal yeterlilikler çerçevesi oluşturulmasına yönelik ilk çalışmalar, 2005 yılında Bergen’de gerçekleştirilen ve ulusal yeterlilikler çerçevelerinin oluşturulmasını karara bağlayan Bakanlar Zirvesi sonrasında Yükseköğretim Kurulu tarafından başlatılmıştır. Yükseköğretim Kurulu tarafından 28.04.2006 tarih ve 2006/8 sayılı Yükseköğretim Kurulu Başkanlık Kararı ile kurulan ilk Yükseköğretim Yeterlilikler Komisyonu (YYK) üyeleri Yükseköğretim Kurulu ve Yükseköğretim Kurumları temsilcilerinden oluşturulmuş ve çalışmalarını 04.02.2008 tarihine kadar sürdürmüştür. Komisyon bu tarihler arasında sürdürdüğü çalışmalar sonucunda ağırlıklı olarak QF-EHEA düzey tanımlayıcılarını kullanarak yükseköğretimin her düzeyi (ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora) sonunda asgari olarak kazanılması gereken bilgi ve kavrama (knowledge understanding), kavrananları uygulama (applied knowledge) ve geniş anlamda yetkinlere (competences) göre tanımlamış ve bu kapsamda öğrenim çıktılarından (learning outcomes) oluşan “Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi”nin ilk taslak versiyonunu (Ocak 2009) ilgili paydaşların görüşlerine ve katkılarına sunmuştur.
10.07.2008 tarihinde Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından UYÇ çalışmalarını sürdürmek üzere Komisyon üyeleri yenilenmiş ve Komisyon çalışmalarına destek vermek üzere, üyeleri yukarıda belirtilmiş olan “Yükseköğretim Yeterlilikler Çalışma Grubu” kurularak, ilgili alandaki hazırlık çalışmaları yeniden başlatılmıştır.
Yenilenen Komisyon ve Çalışma Grubu günümüze kadar aşağıda belirtilen çalışmaları gerçekleştirmiştir.
1. 11 aşamada tamamlanması öngörülen ulusal yeterlilikler oluşturma sürecinde yapılacak olan çalışmaların takvimi belirlenmiştir. Belirlenen takvime göre 2006 yılında başlatılmış olan UYÇ’nin hazırlanması ve onaylanmasının Ocak 2010 a kadar tamamlanması, gerekli idari organizasyonel yapılanmanın Şubat 2010 a kadar tamamlanması öngörülmektedir. Çerçevenin öncelikle pilot ölçekte belirlenecek olan kurum ve programlarda uygulanmasının 2010 yılına kadar ve tüm kurumları ve programları kapsayacak şekilde uygulanmasının ise 2012 yılı sonuna tamamlanması planlanmıştır. Yeterliliklerin UYÇ’ne belirli bir kalite güvencesi sistemi ile dahil edilmesi çalışmalarının 2012-2015 yılları arasında, çerçevenin Avrupa Üst Yeterlilikler Çerçeveleri ile uyumluluğunun belgelendirilmesi çalışmalarının ise 2010-2012 yılları arasında tamamlanması öngörülmüştür. UYÇ’ne ait çalışmaların ve gelişmelerin yer alacağı UYÇ web sayfasının ise 2010 yılı içerisinde hazırlanması ve kullanıma açılması beklenmektedir.
Tablo 1. Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi oluşturma aşamaları ve aşamaların öngörülen tamamlanma tarihleri
UYÇ Oluşturma Aşamaları
Tamamlama Tarihi
1
Karar alınması (Decision to start)
Nisan 2006
2
Gündemi oluşturmak (Setting the agenda)
2006
3
Sürecin organizasyonu (Organizing the process)
2006 - 2008
4
Çerçevenin tasarımı (Design framework)
Kasım 2008
5
Paydaşlardan görüş alınması (Consultation)
Ocak 2009
6
Çerçevenin onaylanması (Approval)
Ocak 2010
7
İdari organizasyon (Administrative set-up)
Şubat 2010
8
Uygulama (Implementation)
9
Pilot Uygulama
Aralık 2010
10
Tüm Kurumlarda Uygulama
Aralık 2012
11
Yeterliliklerin UYÇ’ye dahil edilmesi (Inclusion of qualifications)
2010 - 2015
12
Çerçevenin Avrupa Yeterlilik Çerçeveleri ile uyumluluğunun belgelendirilmesi (Self-certification)
2010 - 2012
13
UYÇ Web sitesinin oluşturulması ve yayınlanması (NQ web page)
2010
2. Komisyon ve Çalışma Grubu, kurulduğu tarihten günümüze kadar çalışmalarını ağırlıklı olarak UYÇ’nin oluşturma aşamalarından UYÇ’nin tasarımına ( Framework Design) odaklamıştır. Bu kapsamda, Türkiye Yükseköğretim Sistemi’nin yapısı, düzeyler ve her bir düzey içerisinde verilen dereceler ve UYÇ’nin tasarımının içermesi gereken genel unsurları göz önünde tutularak aşağıda belirtilen çalışmalar, paydaş görüşlerine sunulmak üzere hazırlanmıştır.
UYÇ’nde yer alacak düzeyler ve sayıları (cycleslevels)
Türk Yükseköğretim Sisteminin mevcut yapısı Bologna sürecinde öngörülen 3 düzeyli (lisans, yüksek lisans ve doktora) sisteme uyumludur. Yine, her iki Avrupa Üst Yeterlilikler Çerçevelerinde öngörülen ve ara yeterlilikler olarak nitelendirilen “kısa düzey (short cycle-QF-EHEA ve 5. Düzey-EQF-LLL) Türk Yükseköğretim Sisteminde “ön lisans” derecesi olarak verilmektedir. Bu nedenle, Yükseköğretim UYÇ’nin ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora düzeylerini kapsayacak şekilde 4 (dört) düzeyde tanımlanabileceği aşikardır.
Her bir düzeyde mevcut eğitim-öğretim program profillerinin belirlenmesi (profiles)
Türk Yükseköğretim Sisteminin her bir düzeyinde farklı öğrenim çıktıları grupları ile tanımlanabilecek yeterlilikler olduğu bilinmektedir. Her bir yükseköğreim düzeyinde öğrenim çıktıları açısından farklılığı olan bu öğrenim programlarının (yeterlilikler gruplarının) sınıflandırılması aşağıda Tablo 2’de verilmektedir.
Tablo 2. Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi düzeyleri ve farklı öğrenim çıktıları olan yeterlilikler
YÜKSEKÖĞRETİM DÜZEYLERİ
VERİLEN DERECELER/YETERLİLİKLER
Doktora
QF-EHEA: 3. Düzey
EQF-LLL : 8. Düzey
Doktora
Tıpta Uzmanlık
Sanatta Yeterlilik
Yüksek lisans
QF-EHEA: 2. Düzey
EQF-LLL : 7. Düzey
Tezli Yüksek Lisans
Tezsiz Yüksek Lisans
Lisans
QF-EHEA: 1.Düzey
EQF-LLL : 6. Düzey
Fakülte
Yüksekokul ve Konservatuar
Ön lisans
QF-EHEA: Kısa Düzey,
EQF-LLL : 5. Düzey
Lisans içerisinde ön lisans
Meslek Yüksekokulları
Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi (TYUYÇ) ile ilgili Genel Kurul Kararı:
Yükseköğretim Kurulu’nun 21/05/09 tarihli ve 10 no’lu Genel Kurul kararı uyarınca, “Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi (TYUYÇ)” oluşturma çalışmalarıyla ilgili olarak Ek’ te yer alan rapor görüşülerek,
1. TYUYÇ’nin oluşturulma süreci ve takviminin,
2. TYUYÇ’de yer alacak düzeylerin (Dört Düzey) (Önlisans, Lisans, Yüksek Lisans, Doktora),
3. TYUYÇ kapsamında Yükseköğretim (1), Mesleki Eğitim (2) ve Sanat Eğitimi (3) Yeterlilikler Çerçeveleri’nin 3 (üç) ayrı çerçeve olarak tasarımının,
4. TYUYÇ’nin her bir düzeyi ve/veya profili için verilen derecelerin (Önlisans, Lisans, Yüksek Lisans (Tezli-Tezsiz), Doktora/Tıpta Uzmanlık/Sanatta Doktora),
5. Düzeylerin tanımlanması için kullanılan genel düzey tanımlayıcıları ile TYUYÇ kapsamında tanımlanmış olan Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi lisans, yüksek lisans ve doktora düzey tanımlarının;uygun olduğuna,
Bundan sonraki çalışmalar için Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Komisyonu’na bağlı olarak;
1. Mesleki Eğitim Yeterlilikler Çerçevesi çalışmaları için Milli Eğitim Bakanlığı ve Mesleki Yeterlilikler Kurumu’ndan ilgili temsilcilerin de içinde bulunacağı “Yükseköğretim Mesleki Eğitim Yeterlilikler Çalışma Grubu”nun oluşturulmasına,
2. Sanat Eğitimi Yeterlilikler Çerçevesi çalışmaları için Güzel Sanatlar Fakültesi ile Konservatuar temsilcilerin içinde bulunacağı “Yükseköğretim Sanat Eğitim Yeterlilikler Çalışma Grubu” nun oluşturulmasına,
3. TYUYÇ’ nin sektörel (bilim/meslek veya sanat alanı) ve her bir sektör içerisinde program düzeyinde hayata geçirilebilmesi için yükseköğretim mevzuatı kapsamına yasal ve idari düzenlemelerin yapılmasına,
4. karar verilmiştir.
Yukarıda belirtildiği üzere, ülkemizde Bologna Süreci ve Lizbon Stratejisi çalışmaları doğrultusunda yükseköğretimde ulusal bir yeterlilikler çerçevesi oluşturma çalışmaları Başkanlığımız sorumluluğu ve koordinasyonu çerçevesinde konuyla ilgili oluşturulan Komisyon ve Çalışma Gruplarının katkılarıyla sürdürülmektedir. Bu kapsamda günümüze kadar yapılan çalışmalar ve ulaşılan sonuçlar Komisyon tarafından hazırlanan özet raporda yer almaktadır (özet rapora ulaşmak için buraya tıklayın).
On bir adımda oluşturulması ve yükseköğretim programları düzeyinde uygulanması öngörülen “Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (TYYÇ)”nin günümüze kadar yapılan çalışmalar ile uygulama takvimi, tasarımı, kredi ve öğrenci çalışma yükleri ile mesleki eğitimi de kapsayan önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora düzeylerinin yeterliliklerinin oluşturulması çalışmaları tamamlanmıştır. TYYÇ’nin belirtilen bu temel unsurları Yükseköğretim Genel Kurulu’nun daha önce aldığı 21.05.2009 tarih ve 10 sayılı kararı paralelinde 21.01 2010 tarihli toplantısında görüşülerek kabul edilmiş ve bundan sonraki süreçte TYYÇ’nin yükseköğretim kurumları düzeyinde uygulanmasına yönelik yapılması gereken çalışmalar karara bağlanmıştır.
